A keni menduar ndonjëherë se çfarë është në fakt klikbejt?

Në vrullin e informacioneve të reja dhe aktuale në përmbajtjet mediatike që i shohim, lexojmë dhe dëgjojmë çdo ditë si publik, vështirë se dikush prej nesh i kushton vëmendje burimit. Shpesh kjo nuk u ndodh vetëm konsumatorëve të teksteve, videove dhe fotografive, por edhe vetë gazetarëve dhe redaktorëve të mediave. Ndryshe nga kjo lloj përditshmërie mediatike, letërsia profesionale gazetareske është shumë e rreptë për sa i përket citimit të burimit të informacionit. Një burim i cituar që i siguron të dhënat e përmbajtjes mediatike është burim besueshmërie dhe sinonim për një tekst, video dhe fotografi të prodhuar sipas standardeve profesionale gazetareske.

Dhuna në internet është dhuna që shërbehet duke përdorur teknologjitë digjitale. Kjo mund të zhvillohet në mediat sociale, platformat për shkëmbimin e mesazheve, platformat e lojrave dhe telefonat celularë. Sipas UNICEF-it, bëhet fjalë për sjelljen e cila përsëritet, qëllimi i së cilës është të frikësohen, zemërohen ose të turpërohen ata që synohen.

Fondacioni Metamorfozis i publikon rregullisht shkrimet edukative për politikën e skedarëve (kukis) të faqeve dhe aplikacioneve. Sipas përkufizimit, “kukis” janë skedarë të vegjël teksti që dërgohen nga faqet e internetit që i vizitojnë përdoruesit dhe ruhen në pajisjet e tyre (kompjuter, tablet dhe celular).

Numri i blerjeve online i qytetarëve të Maqedonisë është në rritje, por paralelisht shtohen edhe mashtrimet e qytetarëve gjatë blerjes në pikat virtuale të shitjes në internet. Që të shmanget “zbrazja” e kartelave kreditore përmes mashtrimeve, ekzistojnë disa rekomandime të cilat duhet t’i ndjekim si qytetarë gjatë blerjeve tona që i bëjmë në internet.

Fluksi i teksteve, videove, fotografive mediatike, si dhe postimeve në rrjetet sociale është jashtëzakonisht i madh në ditët e sotme, pasi ato shfaqen vazhdimisht në pajisjet tona me të cilat komunikojmë çdo ditë në internet. Titujt bombastikë dhe njoftimet për zbulime spektakolare në përmbajtje të tilla shpesh na bëjnë të harrojmë një nga rregullat bazë gjatë krijimit të përmbajtjeve mediatike – nënshkrimin e autorit i cili qëndron pas tyre.

Gjetjet e hulumtimit tregojnë se njerëzit nuk mund të bëjnë dallimin midis lajmeve të pavërteta dhe të vërteta. Ky problem gjithashtu prek shoqërinë kosovare, e cila ka një përqindje të lartë të qasjes në internet (93%). Një nga shenjat se dezinformimi ndikon në publikun në Kosovë është rezultati i rastit Raka i cili shpjegohet më poshtë.

Inteligjencia artificiale po e ndryshon dhe do ta ndryshojë edhe më shumë mënyrën tonë të jetesës dhe të punës. Ky simulim i inteligjencës artificiale në makina që programohen për të menduar si njerëzit ka mundësuar që, sot, në disa fusha, njeriu të zëvendësohet nga makinat. Por, çfarë do të thotë kjo në fushën e informimit dhe cilat mund të jenë keqpërdorimet nga të cilat duhet të kemi kujdes?

Në botën e sotme digjitale, lufta informative është dukshëm më e shprehur. Lufta në Ukrainë është duke u zhvilluar edhe në disa fronte të botës së informacionit, në frontin e videolojërave, të TikTok-ut dhe në atë të kontrolluesve të fakteve. Prandaj, përqendrimi i vëmendjes së gazetarëve edhe në Kosovë duhet të jetë në burimet e lajmit, në kontrollimin e tyre për të mënjanuar mundësitë e mashtrimit nga informacioni i manipuluar.

Ne jetojmë në epokën e informacionit. Aftësia jonë për të sintetizuar dhe përdorur mirë informacionin është thelbësore për fatin dhe mirëqenien tonë në të ardhmen. Ekspertët tanë kanë krijuar kurse sipas porosisë për tema që janë relevante, të vendosura në një kontekst kuptimplotë dhe të rëndësishëm. Nga kuptimi i lajmeve në internet, deri te mbrojtja e sigurisë dhe privatësisë digjitale tuaj ose të organizatës suaj.

Verifikimi i infomacionit është bërë i nëvojshëm për gjithësecilin në ditët e sotme. Në rast se nuk e verifikon një informacion që e merr, atëherë e lë të hapur mundësinë që të biesh pre e ndonjë manipulimi. Prandaj, është qenësore që sot, në informacionet që i marrim, posaçërisht në portale dhe në medie sociale, të kemi një pikëpyetje mbi vërtetësinë e tyre deri në momentin që e verifikojmë dhe e eliminojmë atë pikëpyetje.

Edukimi medial vijon të jetë një nga temat më të diskutueshme anembanë botës. Ndryshimet e mëdha në qarkullimin e informacionit në vitet e fundit dhe ndikimi i medieve në vazhdimësi në jetët tona, sidomos mediet e reja, bën që trajtimi i edukimit medial të jetë domosdoshmëri edhe për shoqëritë më të zhvilluara.

“Historia e Ballkanit është formësuar nga ambiciet territoriale dhe mosmarrëveshjet e njëqind viteve të fundit, me çka u krijua një situatë e “shumës zero” – një term nga teoria e lojës, që do të thotë se nëse një lojtar fiton, tjetri duhet të humbasë automatikisht. Ajo gjithashtu ka fituar edhe aspekte kuazi-fetare, pasi debatet e vazhdueshme zbulojnë shqetësime në lidhje me pastërtinë dhe ndotjen e pretendimeve themelore në lidhje me besnikërinë dhe tradhtinë. Pakënaqësia dhe mosmarrëveshjet përshkallëzohen dhe në këtë rast, nuk ka asnjë mekanizëm me të cilin të dy palët do të bien dakord të mbështeten tek një gjyqtar i jashtëm me autoritetin për të gjykuar se kush ka të drejtë – sepse bastet janë shumë të larta” – thotë Prof. Dr. Kit Braun.

Fact Check Explorer i Google është i shpejtë dhe jep rezultate të sakta në të gjitha gjuhët

Kërkimi i imazheve të kundërta mobile në 3 hapa

Fact Check Explorer i ri dhe udhëzim hap-pas-hapi për mjetin Markup

Udhëzimet, listat e kontrollit, pyetjet më të shpeshta FAQ, listat e leximit dhe databaza e ekspozimit të falsiteteve